Trong dự thảo Nghị định xử phạt vi phạm hành chính lĩnh vực xây dựng đang được Bộ này lấy ý kiến, đã có sự điều chỉnh, bổ sung nhiều quy định về quản lý và sử dụng nhà ở xã hội.
Theo đó, nếu bên thuê hoặc thuê mua nhà ở xã hội không sử dụng căn hộ với mục đích để ở cho bản thân hoặc các thành viên gia đình trong thời gian thuê, thuê mua sẽ bị phạt hành chính từ 80-120 triệu đồng. Ngoài ra, bên mua hoặc thuê mua tự ý bán, cho thuê lại nhà ở xã hội trái quy định hoặc chuyển nhượng hợp đồng trái phép cũng chịu mức phạt tương tự.
Với nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp, nếu người thuê cho thuê lại hoặc chuyển nhượng hợp đồng thuê trái quy định cũng bị phạt tương tự. Ngoài tiền phạt, người vi phạm còn phải hoàn trả toàn bộ khoản thu không đúng quy định và chấm dứt hợp đồng thuê hoặc thuê mua nếu đang trong thời gian vi phạm.
Cuộc sống ở khu nhà ở xã hội tại TP HCM. Ảnh: Quỳnh Trần
Người cho thuê nhà lưu trú công nhân không đúng đối tượng, không tuân thủ điều kiện cho thuê, áp dụng giá thuê vượt khung giá do UBND cấp tỉnh ban hành hoặc không lập hợp đồng thuê theo quy định cũng sẽ bị phạt 60-80 triệu đồng. Theo Bộ Xây dựng, đây là nhóm vi phạm phổ biến tại nhiều khu công nghiệp, nhất là trong bối cảnh thị trường thuê trọ công nhân biến động mạnh, dễ bị lợi dụng để trục lợi.
Về phía các chủ đầu tư, dự thảo đề xuất mức phạt tương tự với hành vi bán hoặc cho thuê mua nhà ở xã hội không đúng đối tượng; nếu chuyển nhượng quyền sử dụng đất cho cá nhân tự xây dựng nhà ở sẽ bị phạt 200-260 triệu đồng. Trường hợp xây dựng vượt quá 20% diện tích dành cho công trình kinh doanh, dịch vụ thương mại hoặc không bố trí đủ quỹ đất xây dựng nhà ở xã hội theo quy định sẽ bị phạt 260-280 triệu đồng. Chủ đầu tư cũng buộc khắc phục hậu quả bằng cách bố trí lại quỹ đất hoặc nộp khoản tiền tương ứng.
Theo các chuyên gia bất động sản, việc tăng chế tài là cần thiết nhằm ngăn chặn tình trạng trục lợi chính sách, bảo đảm quỹ nhà ở xã hội phục vụ đúng người, đồng thời nâng cao tính minh bạch trong phát triển nhà ở cho người thu nhập thấp và công nhân, hạn chế tình trạng mua đi bán lại hoặc đầu cơ hưởng chênh lệch giá.
Hiện nay, theo Nghị định 16/2022, các hành vi như bán, cho thuê, cho thuê mua nhà ở xã hội không đúng đối tượng hoặc cho thuê lại, chuyển nhượng trái quy định, bị phạt ở mức 40-120 triệu đồng. Tuy nhiên, quy định chưa đề cập rõ đến trường hợp người thuê hoặc thuê mua không sử dụng căn hộ để ở mà dùng sai mục đích. Dự thảo nghị định lần này bổ sung nhóm vi phạm này với khung phạt 80-120 triệu đồng, nhằm lấp khoảng trống pháp lý và đảm bảo quỹ nhà ở xã hội được sử dụng đúng mục tiêu.
Phương Uyên